Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS), altın ve hisse senedi fiyatlarının aynı anda sert yükselmesinin son yarım yüzyılda görülmeyen bir durum olduğuna dikkat çekerek, hem altın hem de borsalarda potansiyel bir “çifte balon” riskine işaret etti. Kurum, yatırımcıların güvenli liman algısının değişebileceği ve olası bir düzeltmenin finansal istikrar açısından ciddi sonuçlar doğurabileceği uyarısında bulundu.
Altın ve borsalar aynı anda yükseliyor: Tarihte nadir görülen tablo
Merkez bankalarının “merkez bankası” olarak anılan Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS), yayımladığı yıl sonu raporunda, altın ve hisse senedi piyasalarının birlikte sert yükselmesinin en az 50 yıldır görülmeyen bir olgu olduğunu vurguladı.
BIS’e göre, yapay zekâ ve teknoloji hisselerinin sürüklediği borsa rallisi devam ederken, altının bu yıl yüzde 60’a varan yükselişi, 1979’dan bu yana en güçlü yıllık performansına işaret ediyor. Bu durum, altının geleneksel “güvenli liman” rolünün değişip değişmediği sorusunu da beraberinde getiriyor.
“Altın bu yıl spekülatif varlık gibi davrandı”
BIS Ekonomik Danışmanı ve Para ve Ekonomi Bölümü Başkanı Hyun Song Shin, raporun yayımlanmasıyla birlikte yaptığı değerlendirmede dikkat çekici bir noktaya işaret etti:
BIS, son yıllarda sık sık hisse senedi piyasalarındaki balon riskine dikkat çekiyordu. Ancak bu kez endişenin iki boyutlu olduğu belirtiliyor:
Hem hisse senetleri hem de altın aynı anda çökerse, yatırımcılar nereye sığınacak?
Ayrıca, büyük altın alıcısı olan merkez bankaları ve rezerv yöneticileri bu senaryodan nasıl etkilenecek?
50 yılda bir ilk: Altın ve S&P 500’de “patlayıcı” hareket
BIS analizine göre, altın ve S&P 500 endeksi, son 50 yılda ilk kez birlikte “patlayıcı fiyat davranışı” sergiledi.
Altın fiyatları yalnızca bu yıl yüzde 60 artmakla kalmadı; 2022’den bu yana yüzde 150’nin üzerinde yükseldi. Bu dönemde küresel enflasyon şoku, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ve Moskova’ya uygulanan Batı yaptırımları piyasaları derinden etkilemişti.
Küçük yatırımcılar da sahada
BIS’e göre bir diğer önemli uyarı sinyali, bireysel yatırımcıların da altın rallisine güçlü biçimde katılması.
Altına dayalı ETF’lerin (borsa yatırım fonları) fiyatları, yıl boyunca net aktif değerlerinin (NAV) üzerinde işlem gördü. Bu durum, BIS tarafından “güçlü alım baskısı ve arbitrajın sınırlı kalması” şeklinde yorumlandı.
Hyun Song Shin, merkez bankalarının yoğun altın alımlarının fiyatlar üzerinde belirleyici bir etki yarattığını vurgularken, yükselen fiyatların diğer yatırımcıları da piyasaya çektiğini belirtti:
Risk iştahı kırılganlaşıyor
BIS, raporunda daha geniş bir çerçevede de uyarılarda bulundu. Kurum, risk iştahının giderek kırılganlaştığına dikkat çekti. Özellikle yapay zekâ şirketlerinin değerlemeleri ve Bitcoin gibi kripto varlıklarda görülen yüzde 20’ye varan sert düşüşler, bu kırılganlığı artırıyor.
Son haftalarda Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve İngiltere Merkez Bankası (BoE) de yapay zekâ kaynaklı bir balon riskine dikkat çekmiş ve beklentilerin karşılanmaması halinde sert bir düzeltme yaşanabileceğini vurgulamıştı.
Dotcom balonundan farkı ne?
Shin, mevcut tabloyu 2000’lerin başındaki dotcom balonu ile karşılaştırırken önemli bir farkın altını çizdi. O dönemde şirketler kâr üretmezken, bugün yapay zekâ firmalarının ciddi gelirler elde ettiğini, ancak asıl sorunun şu olduğunu söyledi:
Shin’e göre, piyasaların yönünü belirleyecek bir diğer kritik unsur ise küresel ekonominin önümüzdeki yıl nasıl bir performans göstereceği olacak. Şimdilik ekonomik aktivitenin beklenenden daha dayanıklı seyrettiğini belirtti.
Dolar ve küresel yatırımcı davranışı da izleniyor
BIS ayrıca ABD dolarındaki seyre de dikkat çekiyor. Dolar, bu yıl 2007’deki Lehman Brothers krizinden bu yana en sert yıllık düşüşüne hazırlanıyor.
Shin, ABD Başkanı Donald Trump’ın nisan ayında açıkladığı kapsamlı gümrük tarifeleri sonrasında doların görece istikrar kazandığını hatırlatarak, bundan sonraki süreçte ABD dışındaki yatırımcıların hedge davranışlarının, piyasaların birlikte nasıl hareket edeceğini belirleyeceğini söyledi.
Kaynak: Reuters
Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik ücretlidir. Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]
Bir Cevap Yaz
