ABD Başkanı Donald Trump’ın faizin düşürülmesi yolundaki tutumu ve Fed Başkanı Jerome Powell’a yönelik ‘görevden alınmalı’ sözleri ülkede büyük tartışma yaratmış durumda…
ABD’de bir gazetecinin sosyal medyadan yaptığı “Enflasyonu düşürmek için faizi indirmeliyiz” paylaşımı tartışmalara enflasyonu düşürmek için faiz indirme seçeneğini deneyen Türkiye’nin de dahil edilmesine yol açtı.
2008’de Nobel Ödülü’ne değer görülen ABD’nin ünlü iktisatçı yazarı Paul Krugman da konuya dikkat çeken bir makaleyle dahil oldu.
ABD tarihinden çarpıcı örnek
Trumplaştırılan Fed’den neden korkmalısınız” başlıklı makalesinde Krugman, “Bir suistimalciye kolayca suistimal edilebilecek bir güç vermeyin” çıkarımında bulunuyor.
ABD’nin saygın gazetesi The New York Times’ta 24 yıl yazarlık yapan ve bu yıl başında köşesini bırakan Paul Krugman, kendi adını taşıyan blogunda, Fed’in ekonomi üzerinde sahip olduğu sıradışı gücü ABD tarihinden verdiği bir örnekle ortaya koydu.
“1982’den 1984’e kadar olanları düşünün” diyen Krugman, yaşananları şöyle özetledi:
* 1982’nin büyük bölümünde ABD ekonomisi kötü durumdaydı. İstihdam özellikle üretimde düşmüştü. İşsizlik oranı aralık ayında yüdze 10.8’e çıktı (Geçen ay yüzde 4,2’ydi). Ekonomik ıstırap, Demokratların 1982 ara seçimlerinde büyük kazanımlar elde etmesine yardımcı oldu.
Paul Krugman bu noktada Fed’in etkisini şöyle aktardı:
* Her şey Fed sayesinde değişmek üzereydi. 1982 yazında Fed para politikasını gevşetmeye karar verdi. Faiz oranları düştü ve yaklaşık altı ay sonra ekonomide 1983’te yüzde 4,6, 1984’te yüzde 7,2 büyümeyle çarpıcı bir toparlanma başladı.
‘Para politikası politikacılara bırakılamaz’
Krugman’a göre; bu hadise Fed’in gücünü gösteriyor. Fed’in gücü, politikacılar, özellikle de Donald Trump gibi politikacılar tarafından suiistimal edilmemesi gereken bir güç.
Nobelli ekonomist para politikasının politikacıların doğrudan kontrolüne geçmesini istememelerinin nedeni olarak “kullanılmasının çok kolay olduğunu” gösterdi.
Krugman, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “faiz sebep enflasyon sonuç” teorisinden bahsederek pandemi sonrası dünyanın faizleri yükselttiği bir dönemde Türkiye’nin faizleri indirerek enflasyonu düşürmeye çalıştığını belirterek, sonucu yazısında yayınladığı bir grafikle takipçilerinin dikkatine sundu.
Bu duruma çözüm olarak 1970 yıllardaki yaşanan stagflasyon karşısında pek çok ülkenin izlediği politikayı gösteren Paul Krugman şöyle devam etti:
* Birçok ülke para politikasını bağımsız merkez bankalarındaki teknokratlara devretti. Teknokratlar hata yapabilir mi? Elbette yapabilirler ve sıkça da yaparlar.
* Ancak teknokratların, Trump gibi politikacılar bir tarafa, tipik siyasetçilere kısayla hüsnü zan ve güdülenmiş muhakemede bulunma olasılıkları çok daha düşüktür.
Trump’ın enkazını Fed kaldıracak
Krugman’a göre; Trump’ın Fed’e kabadayılık taslama girişimini özellikle kaygı verici kılan konuya ise şöyle dikkat çekti:
* Fed yakında Trump’ın yarattığı stagflasyonist krizle başa çıkmak zorunda kalacak. Trump’ın devasa gümrük vergisi artışı büyük bir enflasyonist şoka yol açacaktır.
* Dahası, Trump birkaç günde bir politikalarını radikal bir şekilde değiştirerek büyük bir belirsizlik yarattı, bu da harcamaları azaltacak ve bir resesyona neden olabilir.
* Trump’ın yıkıcı gümrük vergisi rejiminin bir sonucu olarak, Fed yakında bir ikilemle karşı karşıya kalacaktır. Enflasyonla mücadele etmek için faiz oranlarını artırmalı mı, yoksa durgunlukla mücadele etmek için faiz oranlarını düşürmeli mi?
* Bu gerçekten zor bir karar ve Jay Powell’ın yanlış karar vermesi oldukça olası. Trump zorbalık girişimiyle Powell’ın ikilemini daha da kötüleştirdi, çünkü faiz indirimi pekçokları tarafından Powell’ın kovulmamak için pes ettiğinin bir işareti olarak görülecektir.
Bir Cevap Yaz
