Küresel ekonomide ‘iklim krizi’ etkisi

Avustralya’daki New South Wales Üniversi­tesi tarafından yapılan araştırmada, iklim değişikli­ğinin Küresel Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH) üzerindeki etkisi ele alındı. Araştırmacı­lar, küresel ekonominin birbi­rine bağlı yapısını, bir ülkede meydana gelen hava koşulla­rının diğer ülkelerdeki ekono­miler üzerindeki etkilerini de incelemeye dahil etti.

Çalışmada, üç ekonometrik model kullanarak küresel hava koşullarını analiz metotlarına ekleyen araştırmacılar, belir­li gelecek emisyon senaryola­rı altında makroekonomik za­rar projeksiyonlarının önemli ölçüde kötüleştiğini tespit etti. Çok yüksek sera gazları emis­yon senaryosuna göre, 2100 yı­lı için hem ekonometrik mo­deller hem de iklim modelleri arasındaki ortalamaya bakıl­dığında küresel hava koşulları dikkate alınmadan yüzde 11’lik bir küresel GSYİH kaybı, küre­sel hava koşulları eklendiğinde ise yaklaşık yüzde 40 oranın­da küresel GSYİH kaybı yaşa­nacağı tahmin ediliyor. Konu­yu değerlendiren İstanbul Bilgi Üniversitesi İşletme Fakülte­si Ekonomi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erhan Aslanoğ­lu, iklim değişikliğinin ekono­mik faaliyetler üzerinde doğ­rudan ve dolaylı birçok etkisi bulunduğunu ancak en önem­li etkinin doğa olayları sonucu yaşanan can kayıpları olduğu­nu belirtti.

Çalışan başına katma değer kaybına neden oluyor

İklim krizi nedeniyle artan hava sıcaklıklarının kalp kri­zi, tansiyon gibi sağlık sorun­larını beraberinde getirerek can kayıplarına yol açtığını belirten Aslanoğlu, “Bunlar, ölçülmesi çok zor olmakla bir­likte iklimle ilgili sıkıntılar­dan da kaynaklanıyor olabilir. Dolayısıyla ölçülen ve ölçüle­meyen kayıplar demek lazım. Sıcak havalar, doğal afetler, soğuk havalar birçok anlam­da işleri kesintiye uğratarak veya tempoyu düşürerek dün­yada bir verimlilik, çalışan ba­şına katma değer kaybına yol açıyor. Somut olarak ise aslın­da bir hasar maliyeti var. Ya­ni birçok doğa olayından iklim krizine bağlı büyük hasarlar ortaya çıkıyor, fırtınalar, sel­ler, kuraklıklar gibi. Bunların bir kurtarma maliyeti var yani bu hasarlar ortaya çıkıyor an­cak bir de bunun tekrar orta­dan kaldırılması, kurtarılması maliyetleri var” dedi.

Dünyanın birçok ülkesinde iklim değişikliğiyle mücadele­ye yönelik bir önleme maliyeti olduğunu, bu maliyetin de hem özel sektör hem de kamu sek­törü üzerinde bir yük oluştur­duğunu aktaran Aslanoğlu, bu yükün de kamu dengeleri üze­rinde negatif etkilere sahip ol­duğunu söyledi. İklim değişik­liğinin kamu açıklarını ve ka­mu borçlarını artırarak makro ekonomik istikrarsızlığa neden olabileceğinin altını çizen As­lanoğlu, bir başka sorunun ise tedarik noktasında ortaya çık­tığını ekledi.

Enflasyonda maliyet etkisi var

İklim değişikliğinin, ürünlerin lojistik süreci başta olmak üzere çeşitli aşamalarda aksamalara yol açtığı bilgisini veren İşletme Fakültesi Ekonomi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, “Ürünlerin ulaşımı, bunların kesintiye uğraması, fırtınalar, doğal afetler, gemilerin, uçakların zamanında tedariki sağlamasını engelleyici maliyetleri var. Bunların gecikmesinden kaynaklanan maliyetler var ki genelde deniz yolu, hava yolu şirketleri bu tür riskleri fiyatların içine yedirerek de yansıtıyorlar. Dolaylı yoldan olası risk arttıkça bu riskin karşılaşılma olasılığının yükselmesi fiyatların yükselmesine yol açıyor. Yani enflasyon tarafında da bir maliyeti var” ifadelerinde bulundu.

Tedarik sorunları üretimi negatif etkileyecek

Araştırmada değinilen küresel GSYİH’da meydana gelmesi tahmin edilen yüzde 40’lık azalışın tartışmalı bir konu olduğunu çünkü iklim değişikliği etkilerinin dinamik bir süreçte ilerlediğini dile getiren İstanbul Bilgi Üniversitesi İşletme Fakültesi Ekonomi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, “Böyle bir tabloyla karşılaşılması halinde verimlilik ve lojistik kaybı ile tedarik sorunlarının potansiyel üretimi negatif şekilde etkileyecek faktörler olacak” dedi.