Ferit PARLAK
Mayıs ayında ihracatta Cumhuriyet tarihi rekoru kırıldı. Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe ile düzenlediği basın toplantısında, mayıs ayı dış ticaret rakamlarını açıkladı. Bolat’ın açıklamasına göre, mayıs ayında ihracat yüzde 2,7 artışla 24 milyar 800 milyon doları geçerek Cumhuriyet tarihi rekoru kırdı. Bu 102 yıllık yani 1.224 aylık mal ihracat rekoru anlamına geliyor.
Toplam mal ihracatı 2024 yılı Mayıs ayında 24,2 milyar dolar, 2025 yılı Nisan ayında ise 20,8 milyar dolar olarak gerçekleşti. Cumhuriyet tarihinin en yüksek 2’nci aylık ihracat değeri 2024 Mayıs ayında 24.2 milyar dolarla kırılmıştı. Mayıs ayı itibarıyla son 12 ayda yıllıklandırılmış mal ihracatı da Cumhuriyet tarihinin en yüksek seviyesi olan 265,5 milyar dolara yükseldi. Mal ihracatında son 1 yılda yüzde 1,9’luk artışla 5,0 milyar dolar net yükseliş sağlandı.
Takvimden kaybettik, pariteden kazandık
Mayıs ayında takvim etkisi ihracatı olumsuz yansırken, parite etkisi katkı sağladı. Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı nedeniyle 19 Mayıs’ın tatil olması ve hafta sonunun 9 gün olarak gerçekleşmesi nedeniyle mayıs ayında takvim etkisi ihracatı 1,2 milyar dolar olumsuz etkiledi. Ancak parite geçen ayki ihracata olumlu yansıdı. Yapılan hesaplamaya göre, mayıs ayında parite ihracata 488,8 milyon dolar katkı sağladı. Böylece sadece paritenin etkisi, 12 sektör ihracatının üzerinde oldu.
Dış ticaret açığı 6,5 milyar dolar
Sektörler özelinde bakıldığında otomotiv 3,9 milyar dolarla mayıs ayıda da liderliğini sürdürdü. Otomotivi, 2,8 milyar dolarla kimyevi maddeler, 1,7 milyar dolarla elektrik elektronik, 1 milyar 520 milyon dolarla hazır giyim ve 1,5 milyon dolarla çelik takip etti. Toplamda 12 sektör ihracatını artırdı. Otomotiv, elektrik-elektronik ve gemi-yat sektörleri bugüne kadar ki en yüksek ihracat değerlerine ulaştı. 14 sektör ise eksi yazdı. Mayıs ayında motorlu kara taşıtlarında 846 milyon dolar, yarı kıymetli taşlarda 500 milyon dolar, elektrikli makine cihazlarda 296 milyon dolar, kazan ve makinelerde 278 milyon dolar, gemilerde de 233 milyon dolarlık yaşandı.
Mayın ayında ithalat geçen yılın aynı ayına göre yüzde 2,1 artarak 31,3 milyar dolar oldu.
Böylece dış ticaret açığı mayısta ise 6,5 milyar dolar gerçekleşti. Nisanda 12,1 milyar dolar olan dış ticaret açığı yüzde 40’ın üzerinde geriledi. Mayıs ayında ihracatın ithalatı karşılama oranı da yüzde 79,3 oldu. Yılın ilk 5 ayında ithalat ise yüzde 5,7’lik artışla 152 milyar dolar olarak gerçekleşti. İlk 5 aylık dış açık ise 41 milyar dolar oldu. Bu dönemde ihracatın ithalatı karşılama oranı da yüzde 73’e çıktı.
Ocak-mayıs döneminde 111 milyar dolara ulaştı
Ocak-mayıs döneminde toplam ihracat yüzde 3,5 artışla 111 milyar dolara çıktı. Aynı rakam geçen yılın ilk 5 ayında 107,2 milyar dolardı. Böylece 3,7 milyar dolar net mal ihracatında artış sağlandı. Son 24 ayın 17’sinde aylık ihracatta artış sağlandı, 24 ayın 14’ünde tarihin en yüksek aylık ihracat rakamlarına ulaşıldı. Ocak-mayıs döneminde ihracatını en çok yükselten sektörlerin sırasıyla 1,5 milyar dolar artışla altın ve mücevher, 1,2 milyar dolar artışla motorlu kara taşıtları ve otomotiv, 770 milyon dolar artışla savunma sanayisi, 453 milyon dolar artışla elektrikli makine ve cihazlar, 349 milyon dolar artışla demir çelik ürünleri oldu. Ocak-mayıs döneminde en çok ihracat gerçekleştirilen ülke 9,2 milyar dolarla Almanya oldu. Almanya’yı 7 milyar dolarla İngiltere, 6,6 milyar dolarla ABD, 5,8 milyar dolarla İtalya, 4,9 milyar dolarla Irak takip etti.
“Hizmetler ihracatında da artış bekliyoruz…
Ömer Bolat, hizmetler ihracatındaki hedefleri açıkladı. Bolat, “Hizmetler ihracatında da dünyada sahip olduğumuz payımızı istikrarlı bir şekilde artırmaya devam ediyoruz.
Nitekim 2002 yılındaki 14 milyar dolarlık hizmetler ihracatı rakamından 2023 sonunda 106,6 milyar dolara ulaşarak hizmetler dengemizin net fazlası ise 57,3 milyar dolar düzeyine yükselmişti.2024 yılı için ise 110 milyar dolarlık bir hizmetler ihracatı hedefi belirlemiştik. 115,2 milyar dolara ulaşarak bu hedefi aşmış olmanın sevincini yaşıyoruz. Böylelikle, hizmetler dengemizin net fazlası da 62 milyar dolar düzeyine ulaşmıştır” dedi. 2025 yılı için hizmetler ihracatı hedefinin 121 milyar dolar olduğuna dikkat çeken Bolat, “2025 Mart ayında hizmetler ihracatımız, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 3 azalarak 7,3 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmiştir.
2025 Ocak-Mart döneminde ise hizmetler ihracatımız, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 3,1 artış göstererek 21,6 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmiştir.Mayıs ayında ise yıllıklandırılmış olarak, hizmetler ihracatımızın 116,4 milyar dolara yükseleceğini tahmin ediyoruz. Ocak- Mayıs 2025 döneminde ise yüzde 3 artışla 39,6 milyar dolar olarak tahmin ediyoruz” şeklinde konuştu.
Büyümenin 4’te biri yatırımlardan
Büyümenin 4’te biri yatırımlardan 2025 yılı ilk çeyreğinde GSYH’nin geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2 arttığına dikkat çeken Bolat, “2002 yılında 238 milyar dolar olan cari fiyatlarla GSYH, 2023 yılında tarihimizde ilk kez 1 trilyon dolar eşiğini aşarak, 1 trilyon 130 milyar dolara ulaşmıştı. 2025 yılının ilk çeyreği itibariyle ise 1 trilyon 371 milyar dolara yükselerek tüm zamanların milli gelir rekorunu yenilemiştir. Büyümenin detaylarına baktığımızda, yüzde 2’lik büyümede yatırımların katkısı 0,5 puan olmuştur. Yani büyümenin yaklaşık 4’te 1’i yatırımlardan gelmiştir” şeklinde konuştu…
Mustafa Gültepe: Her adım motivasyonumuzu yükseltiyor
TİM Başkanı Mustafa Gültepe mayıs ayında bin 119 firmanın ilk kez ihracat yaptığını söyledi. Gültepe, 49 ülkede yüzde 50’nin, 96 ülkede yüzde 10’un üzerinde artış kaydettik. Genel tabloda ise 124 ülkeye ihracatımızı artırdık” dedi. Geçen hafta yayımlanan Yeni Yatırım Teşvik Sistemini de değerlendiren Mustafa Gültepe, şunları söyledi:
“Yeni sistemde finansman ve istihdam desteklerinin artırılmasını, stratejik ve yüksek katma değerli yatırımların önceliklendirilmesini önemsiyoruz. Yatırım kredilerine faiz ve kâr payı desteği, makine alımlarına nakdi teşvik, vergi indirimi ve SGK destekleri üretim gücümüzü artıracaktır. Dijital ve yeşil dönüşüm yatırımlarına, deprem bölgesine, cazibe merkezlerine özel destekleri son derece önemli buluyoruz. Rekabetçiliğimizi güçlendirme yönünde atılan her adım, alınan her karar motivasyonumuzu daha da artıracak. Elbette her şeyi devletten beklemiyoruz.”
“19 çeyrektir büyüyoruz”
Ticaret Bakanı Ömer Bolat, geçtiğimiz Cuma günü 2025 yılı ilk çeyreğine ilişkin büyüme verilerinin açıklandığını hatırlatarak, “Veriler bize kararlılıkla uyguladığımız ekonomik programın olumlu sonuçlarını almaya devam ettiğimizi gösteriyor. Pandemide dahi büyüme performansını sürdürmeyi başaran Türkiye ekonomisi; 2020 yılında yüzde 1,9, 2021 yılında yüzde 11,4, 2022 yılında yüzde 5,5, 2023 yılında yüzde 5,1, 2024 yılında ise yüzde 3,2 oranında büyümeyi başarmıştı. 2025 yılı birinci çeyreğinde ise Türkiye ekonomisi küresel ekonomide yaşanan olumsuz koşullara ve artan belirsizliklere rağmen son 19 çeyrektir üst üste büyümeye devam etmiştir” dedi.
